فصلنامه تاریخ
پیاپی 38 (پاییز 1394)

"نفت" یکی از کالاهای استراتژیک و با ارزش ترین منبع انرژی جهان است که کشورها به منظور دستیابی به منابع نفتی و رسیدن به سطح بالاتری از توسعه، از هیچ کوششی فروگذار نخواهند کرد.
بررسی سیر تحولات تاریخی در بازار نفت جهان، گویای این واقعیت است که ایالات متحده آمریکا بعنوان بزرگترین مصرف کننده انرژی در جهان، برای تحکیم موقعیت جهانی خود، بیش از پیش به این کالای استراتژیک نیازمند است و همین مساله سبب شده است که این قدرت برای رسیدن به اهداف خود در زمینه تامین امنیت انرژی از هیچ گونه اقدامی فروگذار ننماید. استفاده از زور و یک جانبه گرایی، استمرار روابط با عربستان، استفاده از ابزار تحریم برای مهار جمهوری اسلامی ایران بخشی از اقدامات این قدرت در تحمیل اراده خود بر عرصه انرژی جهان است. این کشور با اعمال این سیاست‏ها در منطقه خلیج فارس درصدد است سلطه خویش را در نظام بین الملل تثبیت و آن را بر سایر مناطق دنیا تحمیل نماید. تحمیل اراده این قدرت با استفاده از ابزار تحریم‏ها، از یک سو صدمات فراوانی را به اقتصاد ایران و از دیگر سو بر قیمت جهانی نفت وارد کرده است.

از حوادث اثرگذار تاریخ معاصر ایران، ماجرای شیخ خزعل و تکاپوی قدرت وی در منطقه خوزستان میباشد. بررسی آسیب شناسانه ی سیاست و عملکرد وی در راستای استقلال خوزستان از پیکره ی ایران، عربستان نامیدن منطقه، تقابل با دولت مرکزی و گرایش وی به انگلیسی ها در آن شرایط سیاسی- اجتماعی می تواند حقایقی تاریخی را روشن کند.
این مقاله در سه بخش ابتدا، به بررسی شخصیت، سیاست و عملکرد منطقه ای شیخ خزعل در بخش دوم به اهداف سیاسی رضاخان در خوزستان و پیامدهای آن و در پایان به تبیین علت چرخش سیاست انگلیس در منطقه با توجه به ضعف و ناتوانی سلسله قاجاریه در اداره ایران، پیروزی بلشویسم در شوروی می پردازد.
پیروزی بلشویسم باعث تغییر سنتی انگلیسی ها در ایران شد. یعنی به فکر اجرای سیاست کشوری حایل و با ثبات و برچیدن حکومت های محلی و ایالتی برای حفظ منافع پایدار خود در منطقه شدند.

دراین مقاله که به شیوه مروری تنظیم گردیده است ، تلاش شده تا ابعاد و مولفه های الگوی ارتقای فرهنگ قانون گرایی معرفی گردد . از این جهت پس از معرفی فرهنگ ، حقوق انسانها و قانون، برخی نظریات مرتبط با قانون گرایی ارائه شده است . در ادامه نیز براساس مبانی نظری و پیشینه پژوهشی موجود ابعاد و مولفه های فرهنگ قانون گرایی در قالب یک مدل ارائه و به اختصار معرفی گردیده اند . به نظر می رسد ابعاد اصلی موثر بر ارتقای فرهنگ قانون گرایی عبارت از عوامل فردی ،عوامل اقتصادی ، عوامل خانوادگی ،عوامل اجتماعی و عوامل مرتبط باقانون می باشند. عوامل پنجگانه فوق متغیر های مستقلی هستند که با تاثیر آنها می توان به متغیر وابسته که همانا ارتقای فرهنگ قانون گرایی باشد تاثیر گذاشت.

اساطیر بخش جداناشدنی از زندگی ما به شمار می روند. آیین و سلوک دیروز مردان و زنان ایران، بسیاری از مفاهیم فرهنگی امروزه ما را ساخته است. میترا یکی از ایزدان ابتدایی در نزد ایرانیان، از زمان مهاجرت هند و اروپایی ها به شمار می رود. مفهومی که رفته رفته تبدیل به یک دین مستقل گردید. و مفاهیم زیادی را به وجود آورد که در فرهنگ و هنر زمان خویش تا به امروز کاربرد داشته است. در این مقاله سعی بر این شده تا با نگاهی کلی به آیین میترایی و مراحل هفت گانه تشرف، تاثیر آن بر هنرها و فرهنگ های بعد از آن بررسی شود.
نمادهایی که خاص میترا است و از سوی پیروان وی به کار می رفته، در ادیان بعد از خود (زرتشت گری - مسیحیت - اسلام) نفوذ کرده و گاه همان مفاهیم و گاهی فقط این نقشینه ها با تغییر مفاهیم تکرار شده. برخی از نمادهای وی هم، به دلیل مغایرت با فرهنگ های بعدی، به طور کل حذف گردیدند.
این پژوهش که به روش تحلیلی - توصیفی - تاریخی نوشته شده است، سعی بر آن دارد که این نمادها شناسایی گردد و ما دلیل بسیاری از مضامین فرهنگی امروزه خود را بدانیم تا بر دیرینه و ایرانی بودن آن پافشاری کنیم.

دعوت پیام آوران الهی به دین ومکتب توحیدی سبب بیداری انسان می گردد،وانسانهای فراوانی را به خود جلب می کند،انبیاء،پیام خداوند را از طریق وحی دریافت می کردند و سپس به تبلیغ آن مبادرت می ورزیدند و قلب ها را به تسخیر خویش در می آورند، «ان الکلام اذا خرج من القلب دخل فی القلب» هرگاه سخنی از قلب بیان شود، لاجرم بر دل خواهد نشست . تبلیغ و دعوت سطحی دارای اثری پایدار و عمیق نخواهد بود.
کار پیامبران(ع) فراخوانی به محتوای کتاب و دعوت خویش است و هدف آن رستگاری بشر و راهیابی انسان به صراط مستقیم است، از این رو مسئله ی دعوت در ادیان ابراهیمی از اهمیت فراوانی برخوردار است.
اسلام در شبه جزیره عربستان ظهور کرد و ابلاغ آن توسط محمد بن عبدالله (ص) انجام شد، پیامبر (ص) از آغازین لحظه های دعوت برای نشر اهداف و اندیشه ها و تعالیم خویش از راهبرد و سیاست واحد تبعیت می کرد تا بتواند اصول و عقاید دین اسلام را به خوبی ابلاغ و عملا در سطوح جامعه های انسانی پیاده نماید. پیامبر بزرگوار اسلام (ص)و یاران خاص ایشان، با تحمل رنج‏هایی فراوان، به‏ کالبد بی‏جان جامعه خویش روح دین را دمیدند، روشی را که پیامبر (ص) برای دعوت مردم به اسلام‏ و تبلیغ رسالت خود در پیش گرفت توانست از مردم یکی از عظیم‏ترین تمدن‏های بشری را به وجود آورد،   آنچه باعث تامل است چگونگی دعوت خاتم الانبیاء (ص) است که با چه شیوه و روشی توفیق یافت چنان تحول عظیمی در سبک زندگی بشر پدید آورد.
مراحل دعوت پیامبر(ص) در مکه عبارت بود از: 1-مرحله آغاز رسالت 2-مرحله دعوت مخفی(محدود) 3-مرحله دعوت گسترده و شروع ارتباط گروهی تا هجرت به حبشه 4-مرحله پس از هجرت گروهی مسلمانان به حبشه تا هجرت به مدینه.نگارنده در این پژوهش از روش تحقیقی-توصیفی و گردآوری اطلاعات به شکل کتابخانه ای استفاده کرده است.

دوره ساسانیان بر پایه تجربه های پیشین و متاثر از شرایط، ضرورت و نیازهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، شهرنشینی و شهرسازی شتاب فزاینده ای گرفت و به طور چشمگیری بر تعداد شهرها و جمعیت شهرنشین افزوده شد. این پدیده موجب ظهور جامعه شهری توانمندتری نسبت به گذشته گردید. یکی از دوره های پرشکوه در سلسله ساسانی، دوره اردشیر اول است. بررسی خصوصیات دوره اردشیر اول ازاین جهت حائز اهمیت است که وی شالوده و بنیان یک سازمان اداری-سیاسی را گذاشت که حدود چهارصد سال اداره و مدیریت کشور را در دوره باستان بر عهده داشت و تجربیات ارزنده ای را از خود به جا گذاشت. این نوشتار بر آن است تا با تامل بر عناصر و مولفه های شکل دهنده ی جامعه ی شهری و تحولاتی که در ساختار سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه ی شهری ایران در دوره ساسانی و به ویژه دوره اردشیر اول اتفاق افتاد، کم و کیف ساختار و سازمان شهری این دوره از تاریخ شهرنشینی کشور را بررسی کند. این مقاله بر اساس هدف مطالعه، از نوع بنیادی و به لحاظ ماهیت و روش مطالعه، توصیفی - تحلیلی است. لذا روش تحقیق از نوع تحقیقات تاریخی است و مطالب پس از گردآوری و توصیف مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته اند.

در اوراق سده اول تاریخ اسلام و اوایل دهه هفتاد هجری قمری به حادثه ای برخورد می کنیم که از آن به عنوان حماسه ای عظیم یاد می شود. حماسه عاشورا اگرچه یک روز بود، اما دامنه تاثیر آن تا ابدیت کشیده شد چنانکه در وصف آن گفته می شود «کل یوم عاشورا، و کل ارض کرببلا». این واقعه که تجلی اوج عبودیت و کمال انسانیت توسط سومین امام معصوم شیعیان است را میتوان به عظمت کل تاریخ بشر دانست زیرا چنان در عمق جانها اثر گذاشته که حتی غیر مسلمانان را تحت تاثیر قرار داده است. این حادثه را زنان و مردانی ساختند که مرگ سرخ و شهادت را بر زندگی ذلت بار ترجیح دادند تا گلواژه آزادی و ازادگی همواره در تاریخ بشر سبز بماند. از آنجا که در واکاوی این حماسه ارزشمند، انسان ساز و در عین حال خونین- به جز نقش برجسته زینب کبری(س)- به نقش حماسه آفرینی زنان کمتر توجه شده است؛ در این مقاله برآنم نقش زنان عاشورایی را در سه مرحله بررسی کنم: مرحله تربیت و تشویق یاران عاشورایی(کادر سازی)، مرحله حمایت های مستقیم و غیر مستقیم در جریان حماسه و مرحله پیام رسانی بعد از حماسه که ضامن ماندگاری این حماسه شد.